| 论文摘要:对344份砂梨种质资源的果实萼片性状进行了调查和统计分析。结果表明:在调查的种质资源中,萼洼广度、萼片姿态、萼洼深度、萼洼状态等4项性状指标,主要表现为2种表现型,比率均占30%以上,其Simpson遗传多样性指数在0.594~0.719范围内,表现相对一致。以脱萼率10%为单位,分为10组,频度呈U字形,第1组和第10组频率极高,分别为29.7%、25.9%,位于U字形两端,而其他各组分频度低,且相对一致。以脱萼率为指标,将所调查的种质资源分为7组,频率标准差则与频率表现相反,呈倒U字形,两端组分值较小,而中间组份值较大,即脱萼率极高和极低的品种脱萼率的稳定性较高。利用SPSS16.0统计软件进行聚类分析,供试梨品种可划分为3个类群。论文关键词:梨,种质资源,萼片性状,频度分析,聚类分析
 我国是世界栽培梨起源中心之一,种质资源丰富,表现出丰富的遗传多样性。梨果实萼片宿存和脱落是梨属植物果实的重要特征之一,其与果实外观品质密切相关,萼片宿存的果实俗称“公梨”,其外观品质和内在品质相对较差,而萼片脱落的果实俗称“母梨”,其品质相对较好;在市场上的销售价格“公梨”明显低于“母梨”,如‘库尔勒香梨’、‘砀山酥梨’等,虽然有关梨果实萼片宿存和脱落的机理前人做过一些初步研究,但梨果实萼片宿存和脱落的形成与调控机理还有待于进一步研究。另一方面,梨果实萼片宿存和脱落在很多时候作为种的特性来进行研究,如Koehne根据梨果实成熟时萼片的有无,将梨属植物分为脱萼组和宿萼组两大类,后来的分类学家Rehde、Terpo、俞德浚等将果实萼片宿存与否作为重要特征,结合叶片、花器、果实等特征作为属植物的分类依据,而日本学者认为萼片宿存和脱落是彷徨变异,即同一品种或同一棵树的不同果实有时会有不同表现。有关梨种质资源评价和种质资源分子标记的报道较多,而梨果实萼片相关性状的调查国内外鲜有报道。为了更多的了解不同品种的梨果实萼片宿存和脱落情况,我们对湖北果茶所国家砂梨种质资源圃内的梨果实萼端相关性状进行细致调查,以期对梨果实萼片宿存规律有所了解,同时也为进一步的资源开发利用、品种改良和创新提供理论依据。 1材料与方法 1.1试验材料 本试验于2007~2008年在湖北省农业科学院果树茶叶研究所内砂梨资源圃进行。果茶所砂梨试验园地处长江中游地带,砂质红壤土,pH5.6,肥力中上等。属于亚热带湿润季风气候,年平均温度16.8℃,年日照时数1800~2000h,≥10℃年积温4500~5200℃,年平均降雨量1100mm,无霜期266d。本试验调查了344个砂梨种质资源果实萼端相关性状(见表1)。 表1供试材料 Table1pyruspyrifoliaNakaiaccessionsusedinthisstudy 
 
    
        
            | 序号 Serial number | 品种或类型 cultivars and   types | 序号 Serial number | 品种或类型 cultivars and   types | 序号 Serial number | 品种或类型 cultivars and   types |  
            | 1 | 511 | 116 | 会理早白 Huilizaobai | 231 | 水梨 Shuili |  
            | 2 | 1237 | 117 | 惠阳青梨 Huiyangqingli | 232 | 泗安青皮梨 Sianqingpili |  
            | 3 | (早谷)猪嘴巴Zhuzuiba | 118 | 惠阳酸梨 Huiyangsuanli | 233 | 松岛  Matsushima |  
            | 4 | 10-1 | 119 | 尖叶梨  Jianyeli | 234 | 酸扁头  Suanbiantou |  
            | 5 | 11-1 | 120 | 简阳红丝梨 Jianyanghongsili | 235 | 随州早熟梨 Suizhouzaoshuli |  
            | 6 | 16-3 | 121 | 建始早谷梨 Jianshizaoguli | 236 | 索美梨  Suomeili |  
            | 7 | 16-6 | 122 | 江岛  Ejima | 237 | 台湾赤花 Taiwanchihua |  
            | 8 | 17-6 | 123 | 江湾细皮梨 Jiangwanxipili | 238 | 台湾青花 Taiwanqinghua |  
            | 9 | 26-7-1 | 124 | 金棒头 Jinbangtou | 239 | 塘湖青  Tanghuqing |  
            | 10 | 98-1 | 125 | 金吊子  Jindiaozi | 240 | 天皇  Tianhuang |  
            | 11 | 98-2 | 126 | 金花早  Jinhuazao | 241 | 甜棠梗子 Tiantanggengzi |  
            | 12 | 98-3 | 127 | 金秋梨  Jinqiuli | 242 | 甜宵梨  Tianxiaoli |  
            | 13 | 98-6 | 128 | 金水2号 Jinshui No.2 | 243 | 铜梁野生梨 Tongliangyeshengli |  
            | 14 | Minibae | 129 | 金水3号 Jinshui No.3 | 244 | 土佐锦 Tosanishiki |  
            | 15 | 哀家梨  Aijiali | 130 | 金珠果梨 Jinzhuguoli | 245 | 晚三吉  Okusankichi |  
            | 16 | 矮化砧  Aihuazhen | 131 | 靖西青皮梨 Jingxiqingpili | 246 | 威宁白皮九月梨 Weiningbaipijiuyueli |  
            | 17 | 爱宕  Atago | 132 | 酒盅梨 Jiuzhongli | 247 | 威宁摆洼梨 Weiningbaiwali |  
            | 18 | 爱甘水  Aikansui | 133 | 驹泽  Juze | 248 | 威宁橙香梨 Weiningchengxiangli |  
            | 19 | 安徽雪梨 Anhuixueli | 134 | 桔蜜  Jumi | 249 | 威宁大黄梨 Weiningdahuangli |  
            | 20 | 八云  Bayun | 135 | 菊水  Kikusui | 250 | 威宁葫芦梨 Weininghululi |  
            | 21 | 巴东京梨 Badongjingli | 136 | 魁星麻壳 Kuixingmake | 251 | 威宁花红 Weininghuahong |  
            | 22 | 巴东平头梨 Badongpingtouli | 137 | 昆明麻  Kunmingma | 252 | 威宁化渣梨 Weininghuazhali |  
            | 23 | 巴东酸梨 Badongsuanli | 138 | 丽江百泡梨 Lijiangbaipaoli | 253 | 威宁金盖梨 Weiningjingaili |  
            | 24 | 巴东桐子梨 Badongtonzili | 139 | 丽江茨满梨 Lijiangcimanli | 254 | 威宁麻梨 Weiningmali |  
            | 25 | 巴克斯  Bakesi | 140 | 丽江大中古 Lijiangdazhonggu | 255 | 威宁麻皮九月梨 Weiningmapijiuyueli |  
            | 26 | 白花梨  Baihuali | 141 | 丽江黄把梨 Lijianghuangbali | 256 | 威宁磨盘梨 Weiningmopanli |  
            | 27 | 白面梨  Baimianli | 142 | 丽江黄皮梨 Lijianghuangpili | 257 | 威宁木瓜梨 Weiningmuguali |  
            | 28 | 白棠梗子 Baitanggengzi | 143 | 丽江黄酸梨 Lijianghuangsuanli | 258 | 威宁皮带梨 Weiningpidaili |  
            | 29 | 白玉  Baiyu | 144 | 丽江马占梨(1) Lijiangmazhanli1 | 259 | 威宁青梨 Weiningqingli |  
            | 30 | 半男女梨 Bannannüli | 145 | 丽江马占梨(3)Lijiangmazhanli3 | 260 | 威宁青皮磨盘 Weiningqingpimopan |  
            | 31 | 保靖冬梨 Baojingdongli | 146 | 丽江面梨 Lijiangmianli | 261 | 威宁酸青梨 Weiningsuanqingli |  
            | 32 | 北流蜜梨 Beiliumili | 147 | 丽江莫朴鲁 Lijiangmopulu | 262 | 威宁小白昭通梨Weiningxiaobaizhaotongli |  
            | 33 | 北流青梨 Beiliuqingli | 148 | 丽江塌皮梨 Lijiangtapili | 263 | 威宁小黄梨 Weiningxiaohuangli |  
            | 34 | 璧玉12号 Biyu No.12 | 149 | 丽江甜中古 Lijiangtianzhonggu | 264 | 威宁早白梨 Weiningzaobaili |  
            | 35 | 冰糖梨  Bingtangli | 150 | 丽江小黄梨 Lijaingxiaohuangli | 265 | 威宁早梨 Weiningzaoli |  
            | 36 | 苍悟大砂 Cangwudasha | 151 | 丽江芝麻梨 Lijiangzhimali | 266 | 威宁自生梨 Weiningzishengli |  
            | 37 | 苍溪六月雪 Cangxiliuyuexue | 152 | 利川香水 Lichuanxiangshui | 267 | 文山红梨 Wenshanhongli |  
            | 38 | 陈家大麻梨 Chenjiadamali | 153 | 利川玉川 Lichuanyuchuan | 268 | 无名2   Wuming2 |  
            | 39 | 城厢大麻 Chengxiangdama | 154 | 荔浦黄皮梨 Lipuhuangpili | 269 | 无名1   Wuming1 |  
            | 40 | 赤皮梨  Chipili | 155 | 荔浦雪梨 Lipuxueli | 270 | 吾妻锦  Wuqijin |  
            | 41 | 赤穗  Akaho | 156 | 柳城凤山梨 Liuchengfengshanli | 271 | 五月金  Wuyuejin |  
            | 42 | 粗皮糖梨 Cupitangli | 157 | 柳城雪梨 Liuchengxueli | 272 | 婺源酥梨 Wuyuansuli |  
            | 43 | 脆绿      Cuilü | 158 | 六月黄棕梨 Liuyuehuangzongli | 273 | 婺源糖梨 Wuyuantangli |  
            | 44 | 翠星  Cuixing | 159 | 龙泉10号 Longquan No.10 | 274 | 西子绿  Xizilü |  
            | 45 | 大恩梨  Daenli | 160 | 龙泉16号 Longquan No.16 | 275 | 细花红梨 Xihuahongli |  
            | 46 | 大果青  Daguoqing | 161 | 龙泉33号 Longquan No.33 | 276 | 细花平头青 Xihuapingtouqing |  
            | 47 | 大黄茌  Dahuangchi | 162 | 龙泉44号 Longquan No.44 | 277 | 咸丰80-1   Xianfeng80-1 |  
            | 48 | 大菊水  Dajushui | 163 | 龙泉酥  Longquansu | 278 | 咸丰白结 Xianfengbaijie |  
            | 49 | 大理冬梨 Dalidongli | 164 | 龙团梨  Longtuanli | 279 | 咸丰秤砣梨 Xianfengchengtuoli |  
            | 50 | 大理奶头梨 Dalinaitouli | 165 | 隆回巨梨 Longhuijuli | 280 | 咸丰雪苹梨 Xianfengxuepingli |  
            | 51 | 大理沙糖梨 Dalishatangli | 166 | 泸定青皮蜂梨 Ludingqingpifengli | 281 | 咸丰杨洞梨 Xianfengyangdongli |  
            | 52 | 大理酸梨 Dalisuanli | 167 | 罗阳晚  Luoyangwan | 282 | 相模  Xiangmo |  
            | 53 | 大理香酥梨 Dalixiangsuli | 168 | 绿宇红  Lüyuhong | 283 | 香花梨  Xianghuali |  
            | 54 | 大叶雪  Dayexue | 169 | 麻壳  Make | 284 | 香蕉梨  Xiangjiaoli |  
            | 55 | 德胜香  Deshengxiang | 170 | 麻梨  Mali | 285 | 湘菊  Xiangju |  
            | 56 | 洞冠梨  Dongguanli | 171 | 麻棠梗子 Matanggengzi | 286 | 湘南 Shounan |  
            | 57 | 独逸  Doitsu | 172 | 满天红  Mantianhong | 287 | 新高  Niitaka |  
            | 58 | 短把早  Duanbazao | 173 | 湄潭金盖 Meitanjingai | 288 | 新杭  Xinhang |  
            | 59 | 多摩  Tamo | 174 | 湄潭木瓜 Meitanmugua | 289 | 新世纪  Shinseiki |  
            | 60 | 朵朵花  Duoduohua | 175 | 弥渡百合 Midubaihe | 290 | 新水  Shinsui |  
            | 61 | 鹅梨  Eli | 176 | 弥渡火把 Miduhuoba | 291 | 新酥  Xinsu |  
            | 62 | 鄂梨1号 Eli No.1 | 177 | 弥渡深洼梨 Midushenwali | 292 | 新星梨  Shinsei |  
            | 63 | 二宫白  Ninomiyahakuri | 178 | 弥渡香酥 Miduxiangsu | 293 | 新雪  Shinsetsu |  
            | 64 | 饭梨  Fanli | 179 | 弥渡小红梨 Miduxiaohongli | 294 | 新雅  Xinya |  
            | 65 | 封开惠州梨 Fengkaihuizhouli | 180 | 弥渡小面梨 Miduxiaomianli | 295 | 杏花大银梨 Xinghuadayinli |  
            | 66 | 高雄  Gaoxiong | 181 | 弥渡玉梨 Miduyuli | 296 | 幸水  Kosui |  
            | 67 | 高要淡水梨 Gaoyaodanshuili | 182 | 面包  Mianbao | 297 | 雄古冬梨 Xionggudongli |  
            | 68 | 高要黄梨 Gaoyaohuangli | 183 | 明江  Mingjiang | 298 | 雄古火把2 Xiongguhuoba2 |  
            | 69 | 高要青梨 Gaoyaoqingli | 184 | 明月  Meigetsu | 299 | 雄古七月梨 Xiongguqiyueli |  
            | 70 | 梗头青  Gengtouqing | 185 | 母猪梨1号 Muzhuli No.1 | 300 | 宣恩秤砣梨 Xuanenchentuoli |  
            | 71 | 灌阳红皮梨 Guanyanghongpili | 186 | 木瓜梨  Muguali | 301 | 宣恩雪梨 Xuanenxueli |  
            | 72 | 灌阳黄皮梨 Guanyanghuagnpili | 187 | 那坡青皮梨 Nepoqingpili | 302 | 雪新  Xuexin |  
            | 73 | 灌阳青水梨 Guanyangqingpili | 188 | 南宁大沙梨 Nanningdashali | 303 | 鸭蛋青  Yadanqing |  
            | 74 | 灌阳早禾梨 Guanyangzaoheli | 189 | 南山糖梨2号 Nanshanshatanglino.2 | 304 | 雁荡雪  Yandangxue |  
            | 75 | 桂花梨  Guihuali | 190 | 南水  Nansui | 305 | 雁山黄皮消 Yanshanhuangpixiao |  
            | 76 | 果果梨  Guoguoli | 191 | 糯稻  Nuodao | 306 | 雁山六月梨 Yanshanliuyueli |  
            | 77 | 汉源半斤梨 Hanyuanbanjinli | 192 | 盘梨  Panli | 307 | 雁山青皮雪梨 Yanshanqingpixueli |  
            | 78 | 汉源招包梨 Hanyuanzhaobaoli | 193 | 苹果梨  Pingguoli | 308 | 夜深梨  Yeshenli |  
            | 79 | 杭红  Hanghong | 194 | 蒲城雪  Puchengxue | 309 | 义乌子梨 Yiwuzili |  
            | 80 | 禾花梨  Hehuali | 195 | 蒲瓜  Pugua | 310 | 油酥  Yousu |  
            | 81 | 横县大心梨 Hengxiandaxinli | 196 | 蒲梨  Puli | 311 | 圆黄  Wonhwang |  
            | 82 | 横县浸泡梨 Hengxianjinpaoli | 197 | 蒲梨宵  Pulixiao | 312 | 云林  Yunlin |  
            | 83 | 横县灵山梨 Hengxianlingshanli | 198 | 青梨  Qingli | 313 | 早麻梨  Zaomali |  
            | 84 | 横县蜜梨 Hengxianmili | 199 | 青皮梨  Qingpili | 314 | 早蜜梨  Zaomili |  
            | 85 | 横县涩梨 Hengxianseli | 200 | 青皮酸梨 Qingpisuanli | 315 | 早三花  Zaosanhua |  
            | 86 | 横县酸梨 Hengxiansuanli | 201 | 青皮湘南 Qingpixiangnan | 316 | 早生赤  Waseaka |  
            | 87 | 红梨  Hongli | 202 | 青皮早  Qingpizao | 317 | 早生二十世纪 Wasenijisseiki |  
            | 88 | 红庆梨  Hongqingli | 203 | 青松  Qingsong | 318 | 早生黄金 Josengwhangkenm |  
            | 89 | 红酥脆  Hongsuli | 204 | 青玉  Qingyu | 319 | 早生新水 Waseshinsui |  
            | 90 | 红香  Hongxiang | 205 | 青云  Qingyun | 320 | 早生长十郎 Wasero |  
            | 91 | 红香酥  Hongxiangsu | 206 | 清香  Qingxiang | 321 | 早夏  Zaoxia |  
            | 92 | 红云2号 Hongyun No.2 | 207 | 清玉  Qingyu | 322 | 早玉  Zaoyu |  
            | 93 | 花红  Honghua | 208 | 秋白  Qiubai | 323 | 长把梨  Changbali |  
            | 94 | 华丰  Huafeng | 209 | 秋黄  Chuwhangbae | 324 | 长把酥  Changbasu |  
            | 95 | 华梨1号 Huali No.1 | 210 | 秋里白  Qiulibai | 325 | 长十郎  Chojuro |  
            | 96 | 华梨2号 Huali No.2 | 211 | 秋荣  Akibae | 326 | 长寿  Choju |  
            | 97 | 华山  Huashan | 212 | 秋水  Akisui | 327 | 长水火把 Changshuihuoba |  
            | 98 | 怀化香水 Huaihuaxiangshui | 213 | 全州梨  Quanzhouli | 328 | 长阳湘玉梨 Changyangxiangyuli |  
            | 99 | 黄粗皮梨 Huangcupili | 214 | 融安黄雪梨 Ronganhuangxueli | 329 | 浙12-4   Zhe 12-4 |  
            | 100 | 黄盖梨  Huanggaili | 215 | 融安青雪梨 Ronganqingxueli | 330 | 浙1-8   Zhe 1-8 |  
            | 101 | 黄花  Huanghua | 216 | 软雪梨  Ruanxueli | 331 | 浙18-5   Zhe 18-5 |  
            | 102 | 黄金  Whangkeumbae | 217 | 瑞福  Ruifu | 332 | 浙25-7   Zhe 25-7 |  
            | 103 | 黄蜜 Imamu-ranatsu | 218 | 三门江黄梨 Sanmenjianghuangli | 333 | 浙江21号 Zhejiang No.21 |  
            | 104 | 黄皮鹅梨 Huangpieli | 219 | 三门江沙梨 Sanmenjiangshali | 334 | 浙江22号 Zhejiang No.22 |  
            | 105 | 黄皮香  Huangpixiang | 220 | 桑皮梨  Sangpili | 335 | 浙江25号 Zhejiang No.25 |  
            | 106 | 黄皮雪梨 Huangpixueli | 221 | 山梗子蜂梨 Shangengzifengli | 336 | 真鍮  Shinchu |  
            | 107 | 黄皮长把糖梨 Huangpichangbatangli | 222 | 山梗子梨 Shangengzili | 337 | 真香梨  Zhenxiangli |  
            | 108 | 黄皮钟  Huangpizhong | 223 | 上海雪梨 Shanghaixueli | 338 | 镇巴七里香 Zhenbaqilixiang |  
            | 109 | 黄茄梨  Huangqieli | 224 | 麝香梨  Shexiangli | 339 | 祗园  Gion |  
            | 110 | 黄糖梨  Huangtangli | 225 | 十里香  Shilixiang | 340 | 中翠  Zhongcui |  
            | 111 | 黄细皮梨 Huangxipili | 226 | 石井早生 Ishiiwase | 341 | 中古十月梨 Zhonggushiyueli |  
            | 112 | 黄香  Huangxiang | 227 | 实生伏梨 Shishengfuli | 342 | 中梨1号 Zhongli No.1 |  
            | 113 | 会理横山香绿 Huilihengshanxianglü | 228 | 市原早生 Ichiharawase | 343 | 筑波49   Tsukuba49 |  
            | 114 | 会理火把 Huilihuoba | 229 | 甩梨  Shuaili | 344 | 筑水  Chikusui |  
            | 115 | 会理香面梨 Huilixiangmianli | 230 | 水晶Suisho |     |     |  1.2试验方法 5月中旬待果实萼片脱落完全后,每品种选择3~5株树势相近的果树,随机调查100个梨果实萼片脱落情况,分别计算脱萼率、残萼率和宿萼率,同时对萼洼广度、萼洼姿态、萼洼深度和萼洼状态等4个质量性状进行观察和赋值,结果如表2所示。以上5个性状指标的频度分析均以所有调查梨种质资源为样本。采用SPSS16.0统计软件对梨品种性状调查结果进行频度分析、多样性指数分析和HierarchicalClusterAnalysis聚类分析。 表2梨果实萼端性状及其赋值 Table2Quantifiedvalueofcharactersofcalyxonpearfruit 
 
    
        
            | 性状 Characters | 赋值 Quantified value |  
            | 萼洼广度 Calyx concave width  |    广=1 | 中=2 |    狭=3 |     |  
            | 萼片状态 Calyx state |    脱萼=1 | 残存=2  | 宿存=3 |     |  
            | 萼片姿态 Calyx posture  | 聚合=1 | 直立=2  |    开张=3    |     |  
            | 萼洼深度 Calyx concave depth  | 平=1  |    浅=2  |    中=3 | 深=4    |  
            | 萼洼状态 Calyx concave state |    平滑=1    |    皱状=2 | 肋状=3  | 隆起=4    |  2结果与分析 2.1梨果实萼端质量性状 表3为4个萼端质量性状的频度分布和Simpson遗传多样性指数。从表中可以看出梨果实萼端性状主要集中在两个表现型上,主要表现型所占比例达到30%,在萼洼广度方面,表现为“广”和“中”的种质资源比重较大,分别占43.4%、46.4%,而“狭”仅占10.3%;在萼洼姿态方面,主要集中在“聚合”和“直立”,萼洼深度表现为“浅”和“中”的分别为33.4%、32.5%,萼洼状态“平滑”和“皱状”的种质资源比重较大,分别为38.1%、41.4%。遗传多样性指数变化范围在0.594~0.719之间,表明梨果实萼端4个性状遗传多样性相接近。 表3梨果实萼端4个性状的频度分布和多样性指数 Table3FrequencydistributionandSimpsondiversityindexinfourcalyxcharactersofpear 
 
    
        
            | 性状 | 材料份数 | 频度分布Frequency   distribution(%) | Simpson遗传多样性指数 |  
            | Characters | No. of cultivars | 1 | 2 | 3 | 4 | Simpson   diversity index |  
            | 萼洼广度 | 312 | 43.4 | 46.4 | 10.3 |     | 0.594 |  
            | 萼片姿态 | 310 | 49.0  | 35.7 | 15.3 |     | 0.615 |  
            | 萼洼深度 | 312 | 13.9 | 33.4 | 32.5 | 20.2 | 0.719 |  
            | 萼洼状态 | 312 | 38.1 | 41.4 | 15.6 | 5.0 | 0.657 |  2.2梨果实萼片状态分布及变异情况 2.2.1梨种质资源脱萼率的频率分析 为了便于分析,本试验以10%为单位,将脱萼率分为10组,调查的344份梨种质资源脱萼率在各组所占的份数如图1所示。分析结果表明,供调查梨品种的各组分布差异很大,两端组分资源份数极显著高于中间组分,图像呈U字形。图形两端的两组种质资源脱萼率在0~10%、90~100%范围的种质资源分别为102、98份,分别占总调查资源的28.8%、24.5%,而脱萼率在10~90%间的8组种质资源所占总比例仅为46.7%,种质资源在各组数量分布较均匀,仅为22.9份,占总调查种质资源比率仅为5.8%。其中,脱萼率为10~20%和80~90%两组种质资源份数又略高于其他6组份数,分别为27、37份,占总调查资源比率7.8%、10.8%。 
 图1种质资源在不同脱萼率组分的频度分布情况 Fig.1TheFrequencydistributionofpeargermplasmresourcesgroupingbycalyx-abscissionrate 2.2.2脱萼率在梨种质资源中的变异情况 样本标准差是用来描述一组数据离散程度的函数。  1/3    1 2 3 下一页 尾页 |